De beleidsuitvoering voor het landelijk gebied vindt bij de provincie Utrecht voor een belangrijk deel plaats via het uitvoeringsprogramma AVP. De huidige fase van het programma met het kaderdocument 2012-2015 als belangrijskte basis loopt eind 2015 af. In het Coalitieakkoord is afgesproken dat het uitvoeringsprogramma AVP wordt voortgezet en het Kaderdocument geactualiseerd wordt. Dat wordt vormgegeven door het Meerjarenprogramma AVP 2016-2019 en betreft de beleidsopgaven voor de thema’s natuur, bodem, water, milieu, landbouw, landschap, energie, recreatie, cultuurhistorie, vrijkomende agrarische bebouwing, en leefbaarheid kleine kernen.

In het kader van Natuurbeleid 2.0, pijler 3: “Beleven en betrekken” is in samenwerking met IVN een start gemaakt met het programma Groen doet Goed. Bij drie Utrechtse gemeenten zijn projecten uitgevoerd met het doel kinderen in de leeftijd van 4- 12 jaar meer te betrekken bij natuur. In 2016 zal dit programma verder ontwikkeld en uitgevoerd worden.

Realisatie ecoducten

De provincie is gestart met de bouw van het ecoduct Boel Staal over de N237 bij Soesterberg. De opening is in het voorjaar van 2016. Over de locatie van de ecoducten N226 en N227 hebben GS in 2015 besluiten genomen. Over het ecoduct N226 vindt nog overleg plaats met omwonenden over de uitvoering en de exacte situering. Het ecoduct N227 is aanbesteed. Voor het ecoduct Biltse Rading dat door gemeente Utrecht wordt getrokken is besloten een cultuurhistorische effectrapportage op te stellen om een beeld te krijgen van de inpasbaarheid binnen de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit mede met het oog op de beoogde Unesco-status van deze linie. Vanwege de nauwe samenhang met dit ecoduct wacht het realiseren van de ecotunnel N237 op deze rapportage. Bij de bouw van de N421 de verbindingsweg Houten - Utrecht zijn bij kruisingen met hoofdwatergangen diverse kleine faunatunnels aangelegd.

Een vitaler en samenhangend stelsel van natuurgebieden

In 2015 hebben wij hiervoor onder andere de volgende resultaten geboekt:

• Een belangrijk deel van de natuuropgaven wordt gerealiseerd als onderdeel van de integrale gebiedsplannen voor N2000 Oostelijke Vechtplassen Utrecht, Groot Wilnis-Vinkeveen, Wilnisse Bovenlanden en Groot Mijdrecht Noord. Voor de Oostelijke Vechtplassen heeft de stuurgroep eind 2015 het concept inrichtingsplan vastgesteld. Begin 2016 wordt het besproken met het gebied.
• November 2015 is opdracht verleend voor inrichting van het deelgebied Taartpunt.
• Binnen het Convenant Groot Wilnis-Vinkeveen zijn het natuurgebied Grote Sniep (1e fase) en de herinrichting van het naastgelegen Natuurbeschermingswet gebied Armenland-Ruwiel afgerond.
• Voor Reservaat Demmerik is een Natuurplan opgesteld als uitwerking van de vastgestelde inrichtingsschets. De benodigde vergunningaanvragen zijn in procedure.
• Binnen Groot Wilnis-Vinkeveen heeft de aanleg van natuurvriendelijke oevers een impuls gekregen en er zijn veel kilometers natuurvriendelijke oevers in voorbereiding of in uitvoering. Voor Peilvak 9 wordt een inrichtingsplan voorbereid, zodat in 2016 met de uitvoering kan worden gestart.
• Bij de Wilnisse Bovenlanden is in 2015 gestart met de natuurinrichting van 265 ha. In 2016 kan deze worden afgerond.
• Binnen Groot Mijdrecht Noord zijn in 2015 de laatste woningen die de provincie in bezit had verkocht. De stuurgroep heeft de inrichtingsplannen voor Moerasblokken 2 een 3 vastgesteld.
• Met de uitvoering van Life+ wordt gewerkt aan herstel van moerasnatuur in de Natura 2000 gebieden Botshol en Oostelijke Vechtplassen.
• In het project Uiterwaarden Neder-Rijn is het definitieve inrichtingsplan voor het deelgebied vastgesteld en is o.a. de waterwetvergunning aangevraagd die betrekking heeft op 3 deelgebieden (Palmerswaard, Uiterwaarden Rhenen en Rijnbrug). Na vaststelling start de uitvoering van de werken in 2016.
• In de Elster Buitenwaarden is belangrijke vooruitgang geboekt door een grondverwerving van 55 ha. Vervolgens is gestart met het maken van een schetsontwerp. In Lunenburgerwaard wordt overleg gepleegd met tal van betrokkenen. Dit moet uiteindelijk in 2016 leiden tot een voorlopig ontwerp.

Markt aan zet voor ontwikkeling groene contour en natuurinrichting

Voor de ontwikkeling van de groene contour ligt het initiatief bij de markt. Als provincie moeten wij voldoen aan internationale natuurverplichtingen in 2015 en 2021. Dat heeft daarom onze prioriteit. Daarom hebben we in 2015 geen bijdrage geleverd aan het stimuleren van de groene contour.
De natuurinrichting van al verworven grond gaat langzamer dan eerder bedacht. Dit komt omdat het inrichten pas doelmatig kan gebeuren als grotere aaneengesloten complexen zijn verworven. Wij willen de planning van de verwerving tegen deze achtergrond bijstellen (minder gelijkmatig maar een accent in de laatste jaren). Wij verwachten dat wij door een versnelling in de laatste jaren de opgaven conform de overeengekomen fasering te kunnen afronden.

Ontwikkelen samenhangend stelsel natuurgebied op schema

In 2021 moeten de N2000-gebieden, de KRW-gebieden binnen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en een beperkt deel van de beschermde natuurgebieden gerealiseerd zijn. De voortgang geeft vooralsnog voldoende vertrouwen dat dit zal worden gehaald. De overige opgaven (vooral de provinciale natuur uit het Akkoord van Utrecht) kunnen tot 2027 worden afgerond.

¹ Cumulatief vanaf 2012

Beoogde verkoopopgave gronden gerealiseerd

In 2015 is voor € 13,7 mln. aan gronden verkocht. De beoogde verkoopopgave van tenminste € 7 mln. is dus ruimschoots gerealiseerd.

Vaststelling programma aanpak veenweiden

In april 2015 is het Programma Aanpak Veenweiden vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Met dit programma is €3,5 miljoen aan Nota Ruimte middelen beschikbaar voor projectsubsidies op de thema’s bodemdaling en KRW, waarvan €800.000 voor het gebiedsproces Kockengen. Er zijn twee projecten gesubsidieerd vanuit het programma. De middelen worden meegenomen in de AVP-periode 2016-2019.
Het realiseren van hogere grondwaterstanden met als doel de bodemdaling af te remmen verloopt minder snel dan geraamd. De gebiedsprojecten Wilnisse Bovenlanden en Groot Wilnis Vinkeveen (Peilvak 9 en Demmerik) zijn hiervoor belangrijke projecten. Zoals hiervoor al gemeld wordt de herinrichting bij deze projecten in 2016 afgerond resp. gestart. Na afronding van die projecten is de ambitie van 500 ha hogere grondwaterstand gerealiseerd.

¹ Cumulatief vanaf 2012

Programma aanpak stikstof 2015-2021 gestart

De landelijke Programmatische aanpak Stikstof (PAS) is op 1 juli 2015 in werking getreden. In lijn met de landelijke planning hebben wij op 15 december 2015 een aangepast Programma vastgesteld. Landelijk genomen bronmaatregelen die tot verlaging van de stikstofuitstoot hebben we gecombineerd met gebiedsanalyses voor de stikstofgevoelige Natura 2000 gebieden. Dit vergroot de mogelijkheden voor economische ontwikkeling door meldingen en vergunningen. In de gebiedsanalyses hebben we herstelmaatregelen opgenomen, die nodig zijn om de internationale natuurwaarden te behouden. Met terrein beherende instanties van stikstofgevoelige Natura 2000 gebieden hebben we overeenkomsten gesloten ter borging van de uitvoering van de herstelmaatregelen. De depositiebank hebben we op grond van het provinciale stikstofbeleid na een uitspraak van de Raad van State op 15 juli 2015 beëindigd. In veel gevallen hebben we eerder genomen besluiten moeten herzien.

Beheerplan Natura 2000

Doordat het PAS is vastgesteld kunnen we de beheerplannen verder afronden. De gebiedsanalyses van de PAS zijn ongewijzigd en onlosmakelijk verbonden aan het beheerplan. De provincie Zuid-Holland heeft het beheerplan voor het Natura 2000 gebied Nieuwkoopse Plassen en de Haeck definitief vastgesteld met Utrechtse instemming. Het ontwerp beheerplan Uiterwaarden Lek ligt ter visie en de vaststelling van het definitieve beheerplan is door Zuid-Holland voorzien in het voorjaar van 2016. De voorbereidingen van de ter visie legging van de overige plannen in 2016 zijn in volle gang.

Ganzenrustgebieden zijn aangewezen

Het Utrechts ganzenakkoord is uitgewerkt in de Beleidsnota Flora- en faunawet provincie Utrecht 2014. Bij de vaststelling van de nota hebben PS een motie aangenomen met als opdracht aan GS om capaciteit te bieden voor de huidige overwinterende populatie ganzen. De rustgebieden hebben we op 10 maart 2015 aangewezen. In rust- en foerageergebieden mogen de winterganzen niet opzettelijk worden verontrust, in tegenstelling tot de overige gebieden in de provincie waar winterrust geldt in de periode van 1 november tot 1 maart. Voor de ganzenrustgebieden gelden extra tegemoetkomingen in de schade. Dit is geregeld in de Vergoedingsregeling ganzenrustgebieden Utrecht 2015 waarvan de uitvoering is uitbesteed aan BIJ12, unit Faunafonds.

Start uitvoering Wet natuurbescherming

Er is verder een begin gemaakt met de implementatie van de nieuwe Wet natuurbescherming, die naar verwachting in de tweede helft van 2016 in werking treedt. Deze wet zal het slotakkoord van het Bestuursakkoord Natuur 2011 vormen en legt de verdeling van de bevoegdheden en taken binnen de kerntaak natuur wettelijk vast. De komst van deze wet geeft nieuwe wettelijke en uitbreiding van bestaande taken en zal een uitbreiding van capaciteit in de gehele keten van beleid, vergunningen en handhaving vergen. De Natuurschoonwet is, na de evaluatie in 2014, in 2015 niet aangepast. Deze aanpassing had kunnen leiden tot een herverdeling of uitbreiding van de handhavingscapaciteit.

In 2015 is een start gemaakt met een nieuw programma voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) en de Stelling van Amsterdam (SvA) binnen de Utrechtse grenzen. We kiezen hierbij voor een aanpak door middel van gebiedsontwikkeling nieuwe stijl die zich, in verbinding met andere partijen, richt op eigen verantwoordelijkheid van alle partijen en maatwerkondersteuning. In april 2016 nemen PS een besluit over de nieuwe cultuurnota, waarin het beleid voor de  NHW en SvA  2016-2020 is vastgelegd. De verwachting is dat dit programma voor de zomer 2016 door GS vastgesteld wordt.. Op 10 oktober 2015 heeft het Waterliniemuseum Fort bij Vechten haar deuren feestelijk geopend. De opening trekt ruim 3.500 bezoekers. Ook zal komende periode bekend worden of de NHW, als uitbreiding van het bestaande werelderfgoed Stelling van Amsterdam, opgenomen kan worden op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. In 2018 dienen wij het nominatiedossier in. De definitieve beoordeling door UNESCO verwachten we medio 2019.
Het realiseren van het informatiecentrum Grebbelinie is vertraagd. De belangrijkste oorzaken zijn een moeizaam verlopend verwervingsproces van gronden die nodig zijn voor parkeervoorzieningen en het terugtrekken van een van de marktpartijen.

¹ Cumulatief vanaf 2012

Versterking vraaggerichte recreatiemogelijkheden in het landelijk gebied

Om recreatie in het landelijk gebeid te stimuleren hebben we in 2015 een aantal projecten uitgevoerd.

• In 2015 hebben we meerdere Toeristische Opstappunten (Tops) gerealiseerd. Hierdoor zijn in de AVP-periode 2012 – 2015 in totaal 14 Tops en Poorten gerealiseerd. We verwachten in 2016 en 2017 nog 16 Tops en Poorten te voltooien. Met de 30 punten hebben we een goed dekkend regionaal netwerk van opstapplaatsen om recreatie en toerisme in het landelijk gebied aantrekkelijker te maken.
• We leggen in twee fasen een wandelroutenetwerk aan in Utrecht-West. De eerste fase (Utrechtse Waarden en De Venen) is eind 2014 afgerond. In 2015 is gestart met het voorbereiden van de tweede fase (Vechtstreek, Noorderpark en gemeente Vianen). Deze wordt in de zomer 2016 afgerond. Ook zijn er enkele boerenlandpaden gerealiseerd.

Nieuwe projecten Recreatie om de Stad (RODS)

De volgende RodS-projecten zijn onder andere in 2015 uitgevoerd/gestart:

• Start met realisatie 4 km fiets- en wandelpaden in deelgebied De Rivier (Haarzuilens). Door knelpunten in de grondverwerving verwachten we eind 2016 de oplevering.
• Start inrichting IJsselbos West (2e fase: 14,6 ha + diverse voorzieningen) in het najaar. Oplevering verwachten we in het voorjaar 2016. Tegen het onderdeel parkeerplaatsen loopt nog een Raad van State procedure.
• Voorbereiding realisatie Heemstede Noord gestart, onder andere met selectie van een ondernemer. Start in 2016.
•  

¹  Cumulatief vanaf 2012
² In het programma Recreatie om de Stad (RodS) Utrecht  is in 2015 het Parkbos de Haar grotendeels aangelegd. Oplevering van het project (70 ha met diverse voorzieningen, 4,7 km paden) is vanwege het natte weer begin 2016.
³ Voor de recreatieve groenontwikkeling rondom Amersfoort is de aanleg van ecologische oevers en Grebbelinieprofielen bij de Eemdijk (project Maatweg) in fase 1 afgerond. De complete afronding (fase 2) van project is beoogd voor 2016. De ontwikkeling van de groene/recreatieve inrichting van het gebied Vathorst-Noord (145 ha) loopt minder snel dan geraamd. De gemeenteraad van Amersfoort heeft in december echter besluiten genomen over de ontwikkelingsvisie voor dit gebied. Op dit moment wordt in samenspraak met de provincie hier een verdere invulling aan¬gegeven. De intentie is dat in de tweede helft van 2016 de uitvoering start. De andere projecten uit de samenwerkingsovereenkomst zijn uit¬gevoerd.

De ervaringen In Utrecht-West zijn de afgelopen 4 jaar 13 kavelruilen gerealiseerd. In totaal is 666,5 ha van eigenaar geruild. Naast landbouwstructuurverbetering zijn met deze kavelruilen ook natuur- en waterdoelen gerealiseerd. Drie van deze kavelruilen zijn uitgevoerd volgens de systematiek van ‘verkavelen voor groei’. De ervaring hiermee zijn wisselend. Die voor Peilvak 9 is zonder meer succesvol geweest: het proces is snel verlopen en de resultaten zijn voor alle betrokkenen positief. Die voor Zegveld heeft wel goede resultaten opgeleverd maar het proces is moeizaam geweest. Die voor Breukelen is niet afgerond omdat er onvoldoende draagvlak was. In 2016 gaan we het instrument ‘Verkavelen voor groei’ evalueren met als doel beter inzicht te krijgen in wanneer dit instrument succesvol kan zijn.
In Utrecht Oost zijn inmiddels 5 kavelruilen afgerond en gaande. Een belangrijk resultaat is geboekt met de afronding van de kavelruil Modderbeek. Hierbij is in totaal ruim 250 hectare grond geruild, waardoor de verkavelingsstructuur van de deelnemende agrarische bedrijven is verbeterd. Verder is ongeveer 22 hectare vrijgeruild voor de herinrichting van de Modderbeek en de Barneveldse beek.

¹  Cumulatief vanaf 2012

Bescherming kleine landschapselementen

De waardenkaart beschermde kleine Landschapselementen is op 24 maart 2015 vastgesteld. In de Landschapsverordening (Lsv) is een verbod opgenomen om een beschermd klein landschapselement te beschadigen te vernietigen of voldoende te onderhouden. Voor activiteiten in deze gebieden dient een melding te worden ingediend.

Vergunningverlening

In de breedte is er sprake van een verdeeld beeld en een gemiddelde realisatie van 71%. Bij een aantal taakvelden is echter ruim voldaan aan de target (Wet Milieubeheer 100%, Vuurwerkbesluit 100%), op andere taakvelden is sprake van een veel lager percentage. Dit is verklaarbaar omdat er sprake is van wegwerken van achterstanden bij bodemdeelzaken (realisatie 50%) en het hanteren van een korte procedure bij ontgrondingen (65%). Ook buiten de (Natuurbescherming) NB wetzaken werd het percentage van 90% niet gehaald. Inmiddels zijn er nieuwe afspraken gemaakt om de procedure te verbeteren en daarmee ook termijnoverschrijdingen te voorkomen. Deze afspraken hebben ertoe geleid dat in het vierde kwartaal alle ontheffingen binnen de wettelijke termijn zijn afgehandeld.

¹ wet stikstof buiten beschouwing gelaten