Op 22 mei 2015 maakt het ministerie van OCW bekend dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie is geselecteerd om in 2019 mogelijk te worden toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Dit grootste Rijksmonument van Nederland wordt voorgedragen als een uitbreiding van de Stelling van Amsterdam (Werelderfgoed sinds 1996). Deze vormen samen een uniek en groots monument van wereldformaat. In januari 2018 zal de minister van OCW de uitbreidingsnominatie aan de UNESCO in Parijs overhandigen. In 2019 wordt bekend gemaakt of de Werelderfgoedstatus definitief wordt toegekend.
Samen met andere overheden hebben wij in 2015 verder gewerkt aan het nominatiedossier en het managementplan dat in 2017 aan de minister wordt aangeboden. Ook zijn we gestart met het nominatiedossier voor de Limes. Daarvan verwachten wij de voordracht bij UNESCO in 2020, waarna de Werelderfgoedconventie in 2021 een besluit kan nemen.
Nieuwe Hollandse waterlinie: erfgoed van wereldniveau |
De Nieuwe Hollandse Waterlinie maakt onderdeel uit van een stelsel van waterlinies dat ooit is gebouwd om ons land in oorlogstijd te beschermen. In 2004 startte het Nationaal Project Waterlinie met als doel de Nieuwe Hollandse Waterlinie te behouden. In het afgelopen decennium is in totaal meer dan 120 miljoen geïnvesteerd. Veel onderdelen van de linies zijn gerestaureerd en tot ontwikkeling gebracht. Zo zijn forten en vestingsteden aangepakt, bunkers hersteld, infrastructuur aangelegd en recreatievoorzieningen gecreëerd. Met meer dan 1 miljoen bezoekers aan talloze evenementen en exposities vormen de waterlinie een grote cultuurhistorische attractie. Het Nationale Waterliniemuseum op het Fort bij Vechten opende in het weekend van 13 oktober haar deuren. Dat vormt de kroon op het project. Het Nationaal project wordt afgerond in 2020. |
De Provincie Utrecht telt ruim 5.800 rijksmonumenten. Wij vinden deze rijkdom aan gebouwd erfgoed van grote waarde, omdat het de provincie aantrekkelijk maakt voor bewoners, bezoekers en bedrijven. In 2014 en 2015 hebben wij € 3,2 miljoen per jaar beschikbaar voor restauraties dankzij een extra bijdrage uit de Jaarrekening 2013 en Voorjaarsnota 2014. Gezien het extra beschikbare budget hebben we besloten om met ingang van 2014 ook urgente gevallen uit andere categorieën dan buitenplaatsen te subsidiëren. In 2014 hebben we 14 restauratieprojecten ondersteund, in 2015 17 projecten (zie tabel). In zomer 2015 heeft gedeputeerde aan alle eigenaren persoonlijk de subsidiebeschikking uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Cunerakerk in Rhenen. De projecten uit 2015 ontvangen in het voorjaar van 2016 de toegekende subsidie.
De provinciale bijdrage aan de restauratieprojecten van 2014 is gemiddeld 26%. Voor de projecten van 2015 bedraagt de provinciale bijdrage 27,7%. Respectievelijk komt dit neer op een multipliereffect van 3.8 en 3.61 voor de beschikbare middelen. Hiermee voldoen wij aan één van de voorwaarden van het rijk, namelijk dat de provincie (als gebiedsregisseur) geldstromen van publieke en private partijen in de regio genereert. Door meer kleinere projecten subsidie te verstrekken en door de hoge multiplier konden er meer projecten subsidie ontvangen dan ingeschat.
Tabel 7 Overzicht restauratieprojecten 2014-2015
jaar | aantal | historische buitenplaatsen en overige restauratieprojecten |
---|---|---|
2014 | 14 | § Eyckenstein, Remmerstein, Beukenrode, De Boom, Valkenheining, Zuylestein, Broekhuizen, Rijnoord, Walkartpark, Kasteel De Haar (10) |
2015 | 17 | § Molenbosch, De Paltz, Sterreschans, Broekbergen, Hydepark, Sterkenburg, Linschoten, De Treek, Wickenburgh, de Broekhuizerlaan (10) o Fort de Gagel, orgel van de Oude Kerk Soest, de Johannes de Doperkerk Montfoort, Andriestoren, Cuneratoren, Cunerakerk, de Domkerk (7) |
Indicator | omschrijving | Streef-waarde | 2013 werkelijk | 2014 | 2015 begroot | 2015 werkelijk |
---|---|---|---|---|---|---|
Monumentenzorg | Aantal verleende subsidies uit Parelfonds | 5 | 7 | 14 | 5 | 17 |
In een cultuurpact leggen gemeente en provincie gezamenlijke ambities en afspraken op het gebied van cultuur en erfgoed vast. Het pact bestaat uit een convenant en concrete afspraken. Deze afspraken gaan bijvoorbeeld over stimuleren van cultureel ondernemerschap, samenwerken en co-financieren van projecten en ondersteunen van lokale bibliotheken. De pacten zijn bedoeld om cultuur en erfgoed blijvend op de lokale en provinciale agenda te houden, en de samenwerking tussen provincie en gemeenten te versterken. In 2104 zijn 5 pacten met gemeenten gesloten.
In 2015 hebben wij 7 cultuurpacten met gemeenten afgesloten met de gemeenten Veenendaal, Utrechtse Heuvelrug, Soest, Zeist, Stichtse Vecht, Bunschoten en Renswoude. De pacten kunnen helpen om de profilering van een gemeente of streek te versterken door gezamenlijk op te trekken. Ook geven partners aan dat kennisdeling op regionaal niveau voor hen van groot belang is. In 2016 starten we met het actualiseren van bestaande pacten en afsluiten van nieuwe pacten.
Oudewater en provincie geven glans aan cultureel erfgoed |
De aantrekkelijkheid van Oudewater als toeristenstad vergroten door nog meer glans te geven aan het cultureel erfgoed van de stad. Dat willen de gemeente Oudewater en de provincie Utrecht samen bereiken. Dat staat in het cultuurpact dat de twee partijen met elkaar hebben afgesloten op afgesloten op 19 juni 2014. In Oudewater wordt erfgoed, zoals de beroemde schilder Gerard David, de Heksenwaag en het Touwmuseum, ingezet om (water)recreatie en toerisme te stimuleren. Met en binnen het cultuurtoeristisch platform is nauwe samenwerking. Als provincie kiezen wij vooral voor een faciliterende rol: wij zetten onze mensen in om bijvoorbeeld een gemeente te ondersteunen. |
Provinciale Staten hebben op 7 juli 2014 ingestemd met de uitvoering van ‘Utrecht Verhaalt’: een project om de verhalen te vertellen van het rijke aanbod aan cultuur en erfgoed in Utrecht. Hiermee worden de verschillende erfgoedlocaties van Utrecht met elkaar verbonden. Zowel fysiek als digitaal.
In 2015 hebben we een aantal activiteiten uitgevoerd om de relatie tussen erfgoed en recreatie en toerisme te versterken. Dit heeft geleid tot een versterking en verbreding van de samenwerking tussen verschillende partijen in erfgoed, recreatie en toerisme. We hebben het volgende bereikt:
- het plaatsen van fysieke gevelstenen op monumenten die verwijzen naar een landelijke mobiele website
- het informeren van touroperators om meer aandacht te schenken aan Utrechts erfgoed
- het laten plaatsen van ANWB-informatieborden bij monumenten
- erfgoed beter ontsluiten door het plaatsen van bushalten nabij het monument
- het opnemen van erfgoedlocaties op plattegronden van Utrechtse fietsknooppunten
- het opstellen van een marketingplan voor de Samenwerkende Kasteelmusea. Voor de uitvoering hebben wij een budget verstrekt.
- het intensiveren van de persbenadering voor evenementen bij kasteelmusea en militair erfgoed. Zo leverde de opening van het Waterliniemuseum op Fort Vechten veel publiciteit op.
Utrecht Verhaalt bevat ook een subsidieregeling voor projecten van derden. In 2015 hebben goedbezochte tentoonstellingen op Fort Nieuwersluis (Gimme Shelter) en Paleis Soestdijk ( Palace in Wonderland) een subsidie ontvangen. Tot slot hebben we in 2015 bijgedragen aan de eerste Nationale Archeologiedagen, De Utrechtse Archeo Hotspot, erfgoed games en een provinciebrede erfgoedwebsite (UtrechtAltijd.nl).
2015 TOPjaar Utrechtse musea |
Nergens in Nederland is het aantal museumbezoeken zo sterk gestegen als in de provincie Utrecht. Dit komt vooral door de opening van het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Het aantal museumbezoeken steeg met 53 procent, van 1 miljoen naar 1,6 miljoen. Landelijk ligt de stijging op 8 procent. Het Nationaal Militair Museum trok dit jaar bijna een half miljoen mensen. Daarmee is het op vijf na bes bezochte museum van Nederland. Maar ook andere Utrechtse musea deden het goed, zoals Kasteel de Haar in Haarzuilens (+ 20%), het Catharijneconvent, Centraal Museum, Speelklok en DOMunder deden het goed, evenals Amersfoortse musea als Flehite, KAdE en het Mondriaanhuis. Museum Veenendaal en Dorestad (Wijk bij Duurstede) hadden in 2015 eveneens aanzienlijk meer bezoekers. |